itgenodigd door de charmante Oscar Quevedo, eigenaar van het gelijknamige porthuis, sta ik alweer op Portugese grond, en ditmaal niet voor de knisperend frisse ‘groene’ wijnen uit de Vinho Verde. Nee, om de havenstad Oporto te ontdekken en diep de Douro vallei in te trekken op zoek naar de magie van deze godendrank. Diverse hoogtepunten passeren de revue waaronder: de schoonheid van de ‘warehouses’ langs de rivier in Oporto, waar traditioneel de jonge port naar toe vervoerd werd door de ‘shippers’ in boten over de Douro rivier om rustig te rijpen in het mildere klimaat aan de kust. Van port maken op traditionele wijze, ja inderdaad met blote voeten tijden een oogstfeest, een wel heel bijzondere witte port proeven, namelijk uit 1974, tot skinny dippen in de Douro rivier:’All for one, one for all’…

1. Oporto

Port – een beschermde naam, afgeleid van de havenstad Oporto – is een sterke wijn met een alcoholpercentage tussen de 18 en 20%, gemaakt van diverse authentieke Portugese druivenrassen. Port werd ooit voor het eerst gemaakt voor de Engelsen die een versterkte wijn wilden, met de garantie dat die de lange oversteek naar huis zou overleven. Alhoewel de U.S. inmiddels de U.K. heeft ingehaald als grootste export markt, blijft het een Engelse business, je herkent t ook aan de namen van de diverse beroemde porthuizen. Een belangrijke ontwikkeling is de groei van de grootste porthuizen, zowel in marktaandeel als in wijngaard bezit. De groei van de grootste huizen, de vijf grootste porthuizen beheersen inmiddels rond 4/5 deel van de markt, denk aan Taylor, Dow’s, Warre’s, Graham’s..etc, ze hebben nu 80% van de productie in handen.

2. Hoezo is de naam port beschermd?

Alle port moet gemaakt zijn van druiven die verbouwd worden in een specifiek afgebakend wijngebied langs de oevers van de rivier de Douro. Het is een oud wijngebied, al sinds 1756, en het eerste beschermde gebied, nog voor Tokaj en Chianti. In de 13e en 14e eeuw was er al sprake van wijnexport naar Engeland. Deze export kreeg later een impuls doordat de Engelsen in onvrede leefden met Frankrijk, dat toen al een groot wijn producerend land was, en zodoende geen toegang meer hadden tot de Franse wijnen. Daarom gingen de Engelsen in andere streken op zoek naar wijn. Om de Portugese wijn tijdens de lange zeereis goed te houden, werd er aan het einde van de bereiding wat brandewijn toegevoegd. Pas aan het einde van de 18e eeuw ging men ertoe over de gisting te stoppen door toevoeging van wijnalcohol. Door deze ingreep behoudt port veel restsuikers en is daarom zoet. Zo ontstond toevallig de versterkte – met extra alcohol – wijn port. De gewoonte om portwijn te versterken maakt de drank een zoete, alcoholrijke, sterke wijn. Met andere woorden port was vroeger een droge wijn!

3. Touriga Nacional, Tinta Roriz, Tinta Barroca, Tinta Cão, Tinta Francisca; Wat betekent dit?

Dit zijn de top 5 portdruiven voor kwaliteit! Met stip op nummer 1 Touriga Nacional. Port wordt gemaakt van een blend van blauwe druiverassen waarvan Touriga Nacional de belangrijkste kwaliteitsdruif is. Deze koning van de Douro geeft kleur en tannine aan de port. Tijdens dit proces voegt de wijnmaker druivendestillaat toe aan het gedeeltelijk vergiste sap, terwijl de most nog een hoog suikergehalte heeft. Het destillaat doodt de gisten, waardoor de vergisting stopt; het resultaat is een wijn met veel suiker en een hoog alcoholgehalte. De wijn rijpt daarna een poos, afhankelijk van de stijl, op grote eikenhouten vaten, voor hij overgestoken wordt naar kleinere vaten en evt. geblend en gebotteld.

4. De meeste port wordt geblend en ‘Ready To Drink’

Inderdaad de meeste port worden geblend en gemaakt om direct te consumeren. Een Ruby port is een jeugdige fruitige port met veel rood fruit aroma, het doet me altijd denken aan het kersenbonbonnetje van oma, maar dan wel met een fris zuurtje om het verteerbaar te houden. De Tawny port wordt rijper op de markt gebracht, door langere hout rijping krijgt de ze port meer gekonfijt fruit, eucalyptus en wat nootachtige aroma’s mee. Ook kan er een leeftijdsindicatie op de fles staan, zoals 10, 20 en soms zelfs 30 jaar gerijpt!

5. Hoe zit het dan met Vintage Port? 

Vintage Port is gemaakt van een uitzonderlijk goede oogst van het gehele port gebied uit 1 jaar en is nooit een blend. Ieder jaar wordt de nieuwe oogst geproefd door het IVDP (het kwaliteitsinstituut voor Port) en als zij de wijn eruit vinden springen ten opzichte van andere jaren, dan wordt dat jaar benoemd tot vintage jaar. Ieder Porthuis mag dan Vintage Port maken in dat jaar. Gemiddeld gezien wordt er om de drie, vier jaar een Vintage Port gemaakt. De laatste jaren van Vintage Port waren 2011, 2009 en 2007! Een Vintage Port ontwikkelt zich jaren lang op fles en krijgt maximaal 3 jaar houtopvoeding. Tijdens deze flesrijping ontwikkelen de aroma’s zich tot diverse specerijen o.a. nootmuskaat en kaneel, met een geur van herfstbladeren, cedertonen en daarnaast een perfecte zuurbalans welke resulteert in een elegante stijl!

Ook mag een Porthuis alleen zijn eigen oogst laten beoordelen en als zij het label vintage port ontvangen, heet dit een ‘Single Quinta Vintage Port’. Dit is dus een vintage port die van één enkele wijngaard afkomstig is. De wijngaard moet dan ook op de fles vermeld staan. De Single Quinta Vintage Ports kunnen in jaren voorkomen die niet als vintage jaren gezien worden. Want hoewel het om niet meer dan slechts 1% van de productie gaat, zijn Vintage Portwijnen de paradepaardjes van de huizen. Hier komt de eenheid van de streek tot uiting ‘All for one, one for all’!

6. Witte port? … Eureka!

Bestaat witte port??? Jazeker, witte port is meestal gemaakt van de Malvasia druif. Deze inheemse druif is subtiel met een zoet aroma van peer en na flesrijping een wax-achtig aroma met nootmuskaat en nootjes in de afdronk. Het komt in mijn beleving het meest in de buurt van een Amontillado sherry; met de koffie-aroma, smaak van Haagse hopjes en met een afdronk van karamel.
Ik krijg de kans van mijn leven, want ik proef een witte port uit 1974! De afdronk is zelfs rokerig, terwijl deze port geen houten vat heeft gezien. Waanzinnig! Ik droom er stiekem een klassieke crème brûlée bij, dat moet goddelijk zijn…

7. Portpolitie! voor de meest gereguleerde wijn van de wereld

De classificatie port-wijngaarden rangschikt de 26.000 hectare wijngaarden – waarop druiven voor portwijn mogen worden geproduceerd – op kwaliteit.
Er zijn wel 23.000 druivenboeren. Het IVDP(Instituto dos Vinhos do Douro e Porto) ook wel de portpolitie genoemd, houdt alles nauwgezet in de gaten…
Zo vinden er diverse analyses van portwijnen plaats, onder andere om de gezondheid van de consumenten te garanderen, want vroeger kon bijvoorbeeld koper-vergiftiging nog wel eens voorkomen. Kortom, je moet als Porthuis echt het ‘quarantee seal’ verdienen.
Naast de analyses is er een ‘tasting panel’, zij testen minimaal 20 portwijnen per dag. Hierbij wordt er 10% van al geproefde portwijnen nog een keer geproefd, om ‘toeval’ uit te sluiten. Dit zijn 7 proevers en 5 daarvan moeten de port goedkeuren om er doorheen te komen. Gemiddeld wordt 8 % afgekeurd, tot wel 15% voor de ‘vintage’ port. In het verleden is er wel eens fraude gepleegd met de garantie-zegel, maar dit resulteerde in een gevangenisstraf van wel 80 jaar! Vandaar ook de naam portpolitie!

8. Ondanks crisis is de portmarkt stabiel gebleven

De portstreek is in de afgelopen decennia enorm veranderd. Door een algemene verbetering van de kwaliteit van de wijngaarden en t behoud van primair fruit aroma tijdens het vergisten o.a. door temperatuur controle is er een enorme sprong vooruit in kwaliteit gemaakt. Wijngaarden zijn herplant met het nobele Touriga Nacional en deze komen nu op leeftijd waardoor de kwaliteit opnieuw toeneemt. Door modernisering worden de klassieke ‘terrassen’ vervangen door een modernere variant welke wel machinaal onderhouden kunnen worden en dat scheelt in het steeds duurder wordende personeel. De kwaliteit blijft maar stijgen…

9. De schoonheid van de Douro-vallei is ook Unesco opgevallen!

De Douro-vallei is gelegen aan de bovenloop van de rivier de Douro in het noordoosten van Portugal. Een ‘quinta’ heeft in deze vallei veelal de functie van druiventeelt-bedrijf. Veel wijngaarden verbouwen druiven voor portwijnhuizen in Porto en Vila Nova de Gaia. Een klein aantal daarvan maken hun eigen port, zoals bijvoorbeeld dit familiebedrijf Quinta Quevedo. De wijngaarden zijn terrasvormig aangelegd op de flanken van de vallei. Soms zeer steil. Door de UNESCO is deze streek in 2001 tot werelderfgoed uitgeroepen.

10. ‘Last but not least, zelf port maken en daarna afkoelen in de Douro rivier!

Na op traditionele wijze port gemaakt te hebben, jawel op blote voeten, heb ik een duik genomen op deze bijzondere plek! Ik voel me even in de zevende hemel, zwemmend tussen de schitterende wijngaarden. De Douro vallei is gelegen aan de bovenloop van de rivier de Douro in het noordoosten van Portugal en vroeger waren precies op deze plek continue boten die de port wijnen vervoerden tussen deze vallei en de ‘warehouses’ in Oporto (en Vila Nova de Gaia). Nu is het een oase van rust, sereen mooi en ik geniet nog even na van dit indrukwekkende bezoek op 1 van de allermooiste plekken waar ik ben geweest…