Messen slijpen: zelf doen!

Ken je dat? Dat die mooie dure messen geen deuk meer in een pakje boter krijgen? Een jaar of 3 geleden, bracht ik onze mooie messen van Global weg om te laten slijpen. 2 weken wachten en, hoewel heel scherp, zaten ze ook onder de krassen. Dat moet ik beter kunnen, dacht ik.

Sindsdien slijp ik mijn messen zelf: een stuk goedkoper, maar ik moet er wel mijn tijd voor nemen. Zeker als je zo’n neuroot bent als ik, en elke keer voor die ‘mirror edge’ gaat: een snijvlak dat zo glad is dat hij spiegelt. Duurt even, maar de voldoening is fantastisch.

En, zoals met zoveel dingen: zelf messen slijpen is wel simpel, niet makkelijk. Messen leren slijpen heeft een behoorlijke leercurve, en mede daardoor werd ik steeds minder fanatiek. Gevolg: toch weer botte messen, en geen zin/tijd om die wetstenen weer uit de kast te halen.

Dus, toen ik werd benaderd door de mensen HORL, om hun messenslijper te proberen, was ik natuurlijk nieuwsgierig. Ik ben sowieso gek op gadgets, en dit zou consequent vlijmscherpe messen produceren, in een fractie van de tijd.

Ze stuurden mij de HORL 2 op, en ik ging (bijna) gelijk aan de slag. Wat ik ervan vind lees je verderop. Maar laat me je eerst kort even uitleggen hoe messen slijpen werkt. Handig, dan weet je waar je op moet letten als je het ook zelf wilt gaan doen.

Messen slijpen: hoe werkt het?

De snijrand

Eerst moet je weten hoe de snijrand van een mes werkt. Stel je voor dat de snijrand van een mes een heel, heel dunne bergtop is. Dit dunne randje, of 'bergtop', is wat het mes scherp maakt en waarmee je door dingen heen kunt snijden.

Hoe wordt een mes bot?

Telkens wanneer je met het mes groenten snijdt of een kip schoonmaakt en op een bot stuit, laat je het dunne randje van het mes tegen de snijplank botsen.

Deze acties kunnen de dunne 'bergtop' een beetje platdrukken of zelfs kleine stukjes ervan afbreken. Hierdoor verliest het mes zijn scherpte en begint het steeds minder goed te snijden.

Waar je op moet letten als je een mes (met de hand) slijpt

Het slijpen van een mes is eigenlijk het repareren van die 'bergtop'. Daarbij moet je letten op 2 belangrijke dingen:

  1. De juiste hoek: Stel je voor dat je een steen tegen de zijkant van de ‘bergtop’ wrijft om hem weer in vorm te krijgen. De hoek waarmee je dat doet, is heel belangrijk.

    Als de hoek te steil is, maak je de 'bergtop' te dun en kan hij gemakkelijk afbreken. Maar als de hoek niet steil genoeg is, zal de 'bergtop' te dik zijn en niet scherp genoeg om goed te snijden.
  2. Gelijkmatige druk: Net zoals je de hele 'berg' gelijkmatig zou willen vormen, moet je ook proberen de druk gelijkmatig te verdelen als je het mes slijpt.

    Dit betekent dat je het mes gelijkmatig langs de slijpsteen moet bewegen, zonder te veel te duwen of te trekken.

De braam

Een belangrijk onderdeel van het slijpproces is het ontstaan van een 'braam'.

Tijdens het slijpen, terwijl je de 'bergtop' van je mes weer in vorm brengt, kan er een heel dun randje metaal ontstaan aan de andere kant van de snede. Je vouwt als het ware het metaal van de ene kant van het mes, naar de andere kant.

Op de foto zie je, als je goed kijkt, de braam op de snijrand.

Dit dunne randje metaal noemen we een 'braam'. Het voelt een beetje ruw aan als je er met je vinger overheen gaat (maar wees voorzichtig, want het kan scherp zijn!).

Het ontstaan van de braam is een goed teken: het betekent dat je de snede van je mes helemaal tot aan de rand hebt geslepen.

Polijsten of aanzetten

Maar je bent nog niet klaar. Die braam is te fragiel en niet scherp genoeg om goed te kunnen snijden. Dus, de laatste stap in het slijpproces is het verwijderen van de braam.

Dit doe je door het mes lichtjes tegen de slijpsteen te drukken, net als toen je het mes slijpte, maar dan met minder druk. 

Dit proces wordt 'aanzetten' of 'polijsten' genoemd. Het helpt om de braam te verwijderen en de 'bergtop' van je mes nog scherper en gladder te maken.

Doe je dit vaak genoeg, en met een steeds gladdere slijpsteen en uiteindelijk met een leren strop, dan krijg je die spiegelgladde snijrand, waar ik het eerder over had: het doel van elke fanatieke messenslijper.

Vergeet niet vervolgens je messen netjes op te ruimen, dus niet in de besteklade, want daar gaat je spiegeltje. Maar liever aan een magneet. Die zijn er trouwens in alle prijsklassen.

Slijpen met wetstenen

Dit proces kun je machinaal laten doen, maar ik vond (en vind) het tof om met de hand te doen. Old-skool, met wetstenen.

Wetstenen zijn stenen die je nat maakt, en waar je het mes over heen en weer haalt. Dat moet dus in een consequente hoek, met een consequente druk, net zo lang tot je een braam voelt. Dan doe je de andere kant van het mes. Uiteindelijk heb je geen braam meer, en een vlijmscherp mes. 

Korrel

Het laatste wat nog belangrijker is om te weten, is de ‘korrel’ van je wetsteen. Dat werkt hetzelfde als met schuurpapier. Een steen met grove korrel (laag getal) is voor het grove werk, en een fijne korrel (hoog getal) voor het fijne werk, zoals polijsten.

Je begint altijd met een grove korrel, en gaat steeds ‘hoger’ tot je tevreden bent. Voor onderhoudswerk begin je vaak met een korrel van 1000, Als het mes in slechte staat is en je, naast slijpen, ook veel bramen moet wegwerken, begin je lager. Ik heb 4 stenen: 240, 600, 1000 en 3000.

Nadeel wetstenen

Het grote nadeel van wetstenen is dat je dus super precies moet werken. Met name de druk en de hoek steeds hetzelfde houden is echt lastig, en vereist ontzettend veel oefening. Ik heb meer dan eens een hele middag gedaan over 1 mes, omdat ik simpelweg niet nauwkeurig genoeg was.

Messen slijpen met de HORL 2 Messenslijper

En daar komt het slijpsysteem van HORL om de hoek kijken. In plaats van het mes (in dezelfde hoek, en met dezelfde druk) steeds langs de wetsteen te halen, draaien de mensen bij HORL het om: je haalt de steen langs het mes.

Het mes zet je met een goede magneet vast in de juiste hoek. Superslim, want daarmee slijp je dus altijd dezelfde hoek.

De slijpsteen zit op een soort roller, die soepeltjes over het aanrecht langs het mes rolt. De roller heeft 2 kanten: de slijpsteen en de ‘polijst’ kant. 

 Je rolt de roller (jawel), eerst met de slijpsteen langs het mes. Als je klaar bent, draai je de roller om en verwijder je de braam.

Klinkt allemaal super nice, maar werkt het ook zo goed?

Mijn ervaring met de HORL 2 messenslijper

Nou ja, dat werkt best wel goed! Niet perfect, dat lees je verderop.

Met name dus die vermaledijde hoek. De magneet is sterk, en daarmee zet je het mes goed vast. Druk de rug van het mes nog even goed tegen het aanrecht, en hij gaat geen kant op. Ik kan er niks anders over zeggen, works like a charm!

Dan principe nummer 2 bij het messen slijpen: de druk. Dit is iets lastiger, maar niemand zei dat messen slijpen vanzelf zou gaan, toch? Ik heb bij het slijpen denk ik iets te veel druk gezet, waardoor ik erg veel metaal van het mes weg heb genomen.

Maar, als je een beetje normaal doet, en de roller rustig langs het snijvlak laat gaan, denk ik dat je hier ook geen buil aan kan vallen.

Hoe lang?

Na mijn eerste slijpsessie met de HORL dacht ik: “dit werkt niet”. Ik was natuurlijk weer veel te ongeduldig. Later las ik in de (hele eenvoudige) handleiding, dat je voor de eerste keer wel een minuut of 5 moet nemen om de snijrand in de juiste hoek te slijpen.

Toen ik beide kanten van het mes 3 minuten onder handen had genomen (Global messen hebben behoorlijk hoge hardheid), was het resultaat al veel en veel beter!

Na een beetje bijwerken en de metaalrestjes wegschrapen met de polijstkant, glijdt het mes door zachte tomaatjes als boter.

Nadelen

Niks is perfect, en ook hier heb ik iets over te zeiken. Ik kon ten eerste niet goed bij de punt van het mes komen. Dit is een belangrijk gedeelte van het mes. Om het puntje scherp te krijgen, moest ik de hele slijp sessie herhalen, maar dan alleen aan de bovenkant van het mes. Geen wereldramp, maar toch.

Wat voor mij de grootste voldoening geeft bij het messen slijpen, is die spiegelrand. En dat is mij niet gelukt met de HORL 2. 

Je kunt de set wel uitbreiden met extra schijven en een leren strop, en daarmee zou je het misschien wel gedaan krijgen. Maar of dat echt zo is, weet ik dus niet. Ik vermoed van wel…

Conclusie

De HORL 2 die ik heb gekregen, is super geschikt voor de huis- tuin- en keuken messenslijper. 

Het werkt goed, eenvoudig en snel. In 1 woord: doen!

De fanatiekeling die persé zichzelf wilt zien in de snijrand, of messen moet repareren met gebroken punten bijvoorbeeld, heeft nog wel een steen of andere ‘tools’ nodig. De editie die ik heb gekregen is daar niet geschikt voor.